خرید و فروش طلا به‌خودی خود و از طریق مسیرهای قانونی ممکن، هیچ منع و اشکال شرعی ندارد؛ اما اگر این خرید و فروش طلا با نیت خاصی باشد مثل خرید و نگهداری آن برا شوک به بازار طلا و ایجاد نوسان، سبب می‌شود که حکم شرعی آن فرق کند. در این نوشته به یکی دیگر از مفاهیم پایه طلا، که حکم خرید طلا برای مقاصد گوناگون است می‌پردازیم.
در احکام خرید و فروش طلا و جواهر، صرفاً معاملات فردایی طلا، به لحاظ شرعی منع شده است؛ اما در حالت کلی حکم شرعی سرمایه گذاری طلا بدون اشکال و منع خاصی است. در ادامه به بررسی تمام احکام شرعی مهم مربوط به پس انداز طلا نظیر حکم شرعی خرید طلا برای گران شدن، حکم شرعی خرید و فروش طلای دست دوم و بازار طلای مجازی هم خواهیم پرداخت.
حکم شرعی پس انداز طلا
پس انداز طلا، در حد عرف و توان فرد هیچ مشکل شرعی ندارد. اما اگر بیش از نیاز فرد خریداری و نگهداری شود، حکم شرعی نگهداری طلا قطعاً متفاوت خواهد بود. در واقع در این حالت به طلای شما خمس تعلق می‌گیرد که باید به دفاتر مرجع خود آن را پرداخت کنید تا در راه‌های مربوط آن را خرج کنند. پیش از پرداختن به شرایط خمس طلا باید توجه داشته باشید که طلایی که مازاد بر شان و توانایی فرد خریداری می‌شود، نباید مصداق کنز اندوزی قرار گیرد؛ در این حالت حکم شرعی خرید طلا برای گران شدن، تفاوت خواهد داشت و این عمل شرعاً جایز نیست.
سکه و طلا در زمره احتکار قرار نمی‌گیرند؛ زیرا احتکار صرفاً مربوط به مواد غذایی و نیاز روز جامعه است. اما این دو می‌توانند مصداق کنز اندوزی و ثروت اندوزی قرار گیرند. دو مولفه مهم در کنز اندوزی راکد بودن مال و خرج نکردن است؛ این مسئله به این دلیل که سبب ضربه به اقتصاد می‌شود مطابق آیات و روایات برای فرد عذاب‌های الهی در پی خواهد داشت.
شرایط خمس طلا چیست؟
منظور از خمس، یک پنجم از مال است که در دو حالت به طلا، خمس تعلق می‌گیرد:
- طلا مورد استفاده‌ی زینتی خانم نباشد.
- طلا مازاد بر نیاز و شان طرف باشد.
در این دو حالت باید یک سال از نگهداری طلا بگذرد تا خمس به آن تعلق بگیرد، اما اگر در کمتر از یک سال این طلا به‌فروش برسد خمسی به آن تعلق نخواهد گرفت. همچنین اگر طلا، مور استفاده‌ی زینتی خانم باشد، خمسی متوجه آن نیست.
توجه کنید که سکه هم در صورتی که یک سال از خرید آن بگذرد، باید خمسش را بدهید، اما اگر این سکه به شما هدیه داده شود، دیگر خمسی به آن تعلق نمی‌گیرد. بنابراین در حکم شرعی خرید طلا برای گران شدن باید گفت اگر این مقدار صرفاً برای پس انداز باشد، اگر از زمان پس انداز یک سال بگذرد، باید خمس آن را پرداخت کنید.
نحوه‌ی محاسبه‌ی خمس طلا
با توجه به اینکه میزان سود و ضرر حاصل از پس انداز طلا، در میزان خمس تاثیر دارد، بنابراین باید روش محاسبه‌ی این سود و ضرر را بدانید. به‌طور کلی از دو روش برای محاسبه‌ی میزان سود و ضرر طلا استفاده می‌شود که عبارتند از:
- محاسبه‌ی میزان سود یا ضرر طلا براساس نقد رایج کشور: در این روش اگر در هنگام سال خمسی، بر وزن طلاها اضافه نشده باشد و شاهد افزایش قیمت طلا بودید، این افزایش قیمت نوعی درآمد محسوب می‌شود که باید خمس آن را بپردازید. در این حالت کاهش قیمت هم زیان محسوب می‌شود.
- محاسبه‌ی میزان سود و ضرر طلا با خود طلا: این روش مناسب طلا فروشان است. در این حالت، نباید میزان سود یا ضرر را براساس نقد رایج محاسبه کرد؛ بلکه مبنای محاسبات را باید مقدار یا وزن طلا در معاملات معمول روزانه یا ماهانه یا سالانه قرار داد. در این صورت اگر میزان طلای شما به‌لحاظ وزنی اضافه نشود و قیمت طلا براساس نقد رایج افزایش یابد، به شما خمسی تعلق نمی‌گیرد زیرا مبنای شما در محاسبه‌ی سود و ضرر نقد رایج نبوده است. در این حالت، کاهش قیمت براساس نقد رایج هم ضرر محسوب نمی‌شود.
حکم شرعی هدیه دادن طلا
تا اینجا با حکم شرعی خرید طلا برای گران شدن و سرمایه گذاری طلا آشنا شدید؛ با این حال خوب است بدانید که حکم شرعی طلایی که مرد از درآمد خودش برای همسرش خرید می‌کند، همانطور که پیشتر بیان شد همه‌ی مراجع قائل‌اند که اگر این میزان طلا در حد عرف و توانایی فرد باشد، خمسی ندارد اما در مورد طلایی که به خانم از جانب بستگان هدیه داده می‌شود، اختلاف نظر وجود دارد.
- آیات عظام خمینی، خامنه‌ای و نوری همدانی قائلند که هدیه خمس ندارد.
- آیات عظام مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، فاضل لنکرانی، بهجت، وحید خراسانی و سیستانی هم قائل‌اند این طلا در صورتی که در حد شان فرد و مورد نیاز وی باشد، خمس ندارد؛ در غیر این صورت خمس به آن هدیه هم تعلق خواهد گرفت.
این تفاوت دیدگاه در خرید و فروش طلا در برخی موارد دیگر هم در بین مراجع تقلید وجود دارد که بسته به نیازتان می‌توانید با دفاتر آنها تماس بگیرید و از آنها حکم شرعی آن را بپرسید. با این حال چون اغلب مردم ایران مقلد آقای سیستانی هستند، حکم شرعی خرید و فروش طلا سیستانی هم فی نفسه دارای مشکل شرعی نیست؛ اما بسته به شرایط متفاوت، احکام شرعی مختلف می‌شود که برای آگاهی از حکم شرایط مختلف می‌توانید با دفتر ایشان تماس بگیرید.
حکم شرعی بازار طلای مجازی
مسئله‌ی دیگری که امروزه شاهد آن در عرصه‌ی خرید و فروش طلا هستیم، بازارهای مجازی خرید و فروش طلای آب شده است. مطابق آنچه رهبری بیان کرده‌اند، به‌طور کلی در حکم شرعی بازار طلای مجازی باید گفت اگر این عمل خلاف قانون و مقررات وضع شده انجام شود، این نوع معاملات جایز نیست خصوصاً اگر این نوع معامله صوری باشد.
اما اگر از مسیرهای قانونی و مطابق قوانین وضع شده به این نوع معاملات بپردازید، اشکال شرعی نخواهد داشت. بنابراین باید گفت حکم شرعی خرید طلا برای گران شدن، چه طلای فیزیکی باشد و چه آب شده در هر صورت یکی است؛ یعنی اگر مازاد بر عرف و توانایی فرد باشد و یک سال از خرید آنها بگذرد، خمس به آن تعلق خواهد گرفت.
سایت طلاین یکی از سایت‌های ارائه دهنده خرید و فروش طلای آب شده به صورت شرعی و قانونی است.
حکم شرعی خرید و فروش طلای دست دوم
خرید و فروش طلای دست دوم از مواردی است که احتمال ربوی شدن معامله در آن زیاد است. یعنی معامله شما مصداق ربا قرار گرفته و حرام خواهد بود. مهم‌ترین اصلی که درخرید و فروش این نوع معامله اهمیت دارد این است که مشتری فریب نخورد؛ این فریب دادن، معامله شما را به لحاظ شرعی دچار مشکل می‌کند. به‌عنوان مثال، طلای دست دوم را با عنوان طلای نو به مشتری نفروشید! چون در برخی موارد با اندکی آبکاری بر روی طلا، آن طلای دست دوم با نو برابری خواهد کرد؛ لذا شرط است که مشتری از دست دوم بودن آن آگاه باشد. اگر این نوع معامله بر مبنای معاوضه طلای کهنه با نو است هم باید به دو اصل برای جلوگیری از ربا شدن توجه کنید:
- طلای شکسته یا دست دوم و طلای نو را هر کدام بر اساس قیمت خود محاسبه کرده و معامله کنند.
- معاوضه طلای دست دوم با طلای نویی که هم وزن آن است و سپس انجام معامله دیگری برای اجرت و دستمزد آن.
به‌طور کلی باید گفت با توجه به پیچیده بودن احکام معاوضه طلا با طلا، بهتر است طلای دست دوم را با قیمت معینی بفروشید و سپس طلای نو را با همان قیمت مشخص و مصوب خریداری کنید تا هرگونه اشکال شرعی از این نوع معامله منتفی شود. در اینجا هم خوب است توجه کنید حکم شرعی خرید طلا برای گران شدن حتی اگر طلا دست دوم هم باشد، مشمول همان قاعده‌ای است که پیشتر بیان شد.
جمع بندی:
در این مقاله تلاش کردیم شما را با مهم‌ترین احکام شرعی خرید و فروش طلا آشنا کنیم. خرید طلا اگر مطابق با شان و توانایی فرد باشد، ایرادی ندارد اما اگر این طلا بیش از شان و توانایی فرد باشد و مصداق کنز اندوزی قرار گیرد، به‌لحاظ شرعی ایراد دارد. در حکم شرعی خرید طلا برای گران شدن هم همین حکم جاری است؛ یعنی اگر در حد عرف فرد باشد و در طی یک سال آن را بفروشد، ایرادی ندارد اما اگر بیش از یک سال بگذرد به آن خمس تعلق خواهد گرفت. اگر هم بیش از توانایی و عرف فرد باشد و مصداق کنز اندوزی باشد، حلال نیست. در ادامه احکام بازار طلای مجازی و خرید و فروش طلای دست دوم را هم بررسی کردیم. انجام معاملات در بازار طلا مجازی اگر مخالف قوانین نباشد والبته صوری نباشد، ایرادی ندارد.
سوالات متداول:
آیا خرید و فروش طلا حلال است؟
خرید و فروش طلا به‌خودی خود و از طریق مسیرهای قانونی ممکن، هیچ منع و اشکال شرعی ندارد.
حکم شرعی بازار طلای مجازی چیست؟
مطابق آنچه رهبری بیان کرده‌اند، به‌طور کلی در حکم شرعی بازار طلای مجازی باید گفت اگر این عمل خلاف قانون و مقررات وضع شده انجام شود، این نوع معاملات جایز نیست، خصوصاً اگر این معاملات صوری باشد. اما اگر از مسیرهای قانونی و مطابق قوانین وضع شده به این نوع معاملات بپردازید، اشکال شرعی نخواهد داشت.
فهرست مطالب
معاملات آنلاین طلای ابشده چون معامله صوری به حساب می آید از نظر شرعی اشکال دارد.
سلام و وقت به خیر.
همه معاملات آنلاین از نظر شرعی دارای مشکل نیستند. اگر معاملات طلای آبشده به صورت کاغذی یا فردایی باشد ایراد دارد.
خب الان این بحث صوری بودن چی؟
تومعاملات انلاین طلا مثل فارکس شما مالک نمیشی فقط به صورت اسمی طلا میخری و میفروشی ینی مالک دارایی نمیشی
فک کنم این بخش مهمتر از قانونی بودنش باشه.