تاریخچه طلا؛ محل پیدایش، تحولات مهم، قیمت و تاریخچه آن در ایران

تاریخچه طلا به حدود 7000 سال قبل برمی‌گردد که در نوع خود نشان‌دهنده تاریخ شگفت‌آوری است که این فلز گران‌بها و ارزشمند پشت سر گذاشته است. فلزی کمیاب و بسیار با ارزش که شاید در ابتدا هیچ‌کس تصور نمی‌کرد، روزی اقتصاد تمام کشورهای دنیا بر پایه طلا بنا گذاشته شود. اما به هر ترتیب اکنون این اتفاق رخ داده است و به نظر نمی‌رسد که در آینده خلل چندانی به جایگاه بی‌نظیر طلا در سطح دنیا وارد شود.

اما فکر می‌کنید داستان طلا در دنیای ما چگونه آغاز شده است و طول تاریخ چه نقاط عطفی برای این فلز زیبا و خوش‌رنگ رقم خورده است؟ در ادامه با ما همراه باشید تا درباره تاریخچه طلا در جهان و ایران بیشتر بحث کنیم.

اندکی درباره خواص طلا

شاید بد نباشد که نگاهی به خواص این فلز گران‌بها بیندازیم. واقعیت این است که بیشتر مردم از زیبایی و قیمت بالای این فلز استقبال می‌کنند؛ اما اهل فن به‌خوبی می‌دانند که طلا به‌عنوان یکی از مرغوب‌ترین و باکیفیت‌ترین فلزات موجود در کره زمین است. برخی از مهم‌ترین ویژگی‌ها و خواص فیزیکی طلا عبارت‌اند از:

• رسانای فوق‌العاده جریان الکتریسیته است
• لکه‌دار نمی‌شود
• اکسید نمی‌شود
• فوق‌العاده چکش‌خوار است
• انعطاف‌پذیری بسیار بالایی دارد

در بین فلزات موجود در سطح کره زمین، طلا شاید تنها فلزی است که به‌عنوان ارز مرجع در سطح دنیا پذیرفته می‌شود و حکم دارایی نقدی را دارد. البته سال‌ها است که اقتصاد دنیا از استاندارد طلا فاصله گرفته است و بسیاری از کارشناسان مطرح اقتصادی دنیا، شروع گرفتاری‌ها و بحران‌های مالی در سطح دنیا را دقیقا در همین نقطه ارزیابی می‌کنند. با ذکر این نکات بیایید در ادامه نگاهی به تاریخچه طلا بیندازیم.

تاریخچه طلا؛ اولین اکتشاف

آثار تاریخی و نتایج مطالعات درباره تاریخچه طلا نشان می‌دهد که برای اولین بار این فلز گران‌بها از دل رودخانه‌ها کشف شده است. در واقع زیبایی و جلای ظاهری این ماده ارزشمند بوده است که توجه انسان‌ها را به خود جلب کرده است. همچنین از نظر زمانی کشف طلا به حدود 5000 سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد که در نوع خود جالب است.

البته ناگفته نماند که کشف طلا بی‌ارتباط با شکل‌گیری تمدن‌ها در دنیا نیست. هزاران سال قبل تمدن‌های موجود در دنیا به زحمت به تعداد انگشتان یک دست بود. اسناد تاریخی مصر باستان را به‌عنوان نخستین سرزمینی نام می‌برند که ارزش طلا در آن کشف شده است. بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که در حدود 4000 سال قبل از میلاد مصری‌ها با ذوب کردن طلا به دنبال ساخت زیورآلات از این ماده قیمتی رفتند.

جلوتر که آمدیم در حدود 1500 سال قبل رد پای طلا در بت‌هایی که مردم شبه جزیره عربستان برای پرستش می‌ساختند مشاهده شده است. نخستین سکه‌های طلا در دنیا در حکومت هخامنشیان و توسط داریوش کبیر ضرب گردید و به‌عنوان ابزاری تجاری مورد استفاده قرار گرفت. همچنین مصریان باستان در ادامه از این فلز گران‌بها به‌عنوان ابزار تجارت استفاده کردند و بهای کالاهای خریداری شده خود را با استفاده از طلا پرداختند. آن‌ها سکه طلایی به وزن 11.3 گرم به نام شکل (shekel) ضرب کردند و آن را به‌عنوان واحد استاندارد معاملات تجاری در سرزمین خود معرفی نمودند. این سکه آلیاژی بود که ترکیب طلا و نقره ساخته شده بود و چیزی در حدود دو سوم وزن آن را طلا تشکیل می‌داد.

تاریخچه طلا؛ ضرب سکه‌های طلا در دنیا

همان‌طور که مشاهده کردید، در تاریخچه طلا نخستین بار ایرانیان بودند که سکه‌هایی از طلا و نقره برای تجارت تولید کردند. با توجه به وجود معادن طلای نسبتا زیاد در ایران، طلا در پادشاهی‌های مختلف ایران بیش از کشورها و تمدن‌های همسایه یافت می‌شد و همین مسئله در رونق و شکوه حاکمیت‌های مختلف در ایران بسیار اثرگذار بود. در حدود 560 سال قبل از میلاد نیز در پادشاهی کوچکی در قاره آسیا به نام لیدیا نخستین سکه‌های طلای خالص ضرب شد. پای رومیان نیز در حدود 50 سال قبل از میلادی به ضرب سکه طلا باز شد و آن‌ها این سکه‌ها را تحت عنوان آئوریس (Aureus) نام‌گذاری کردند. بعدها مندلیف نام فلز طلا در جدول تناوبی عناصر را نیز از همین‌جا گرفت و کلمه مخفف Au را برای طلا انتخاب کرد.

نخستین سیستم ارزی یکپارچه مبتنی بر سکه‌های فلزی نیز در سال 1066 میلادی توسط ویلیام پادشاه انگلستان راه‌اندازی شد. سکه طلا در این کشور تحت عنوان فلورین نام‌گذاری شد. بعد از انگلیس نوبت ایتالیا بود که مسیر مشابهی را در پیش گرفت و اولین سکه طلای رسمی خود را منتشر کرد. در ایالات متحده آمریکا نیز استاندارد طلا از سال 1792 برای نخستین بار پایه‌گذاری شد و تا سال 1976 سیستم اقتصادی این کشور به همان صورت اداره می‌شد. در نهایت در این سال اقتصاد آمریکا در چرخشی تاریخی از استاندارد طلا به سمت استاندارد ارزهای فیات حرکت کرد.

تاریخچه طلا؛ جنگ استخراج این فلز گران‌بها

قاره آفریقا و به طور خاص کشور آفریقای جنوبی بیشترین میزان استخراج طلا در طول تاریخ را به خود اختصاص داده است و در سال 1868 میلادی حدود 40 درصد طلای استخراج شده در سراسر دنیا در کشور آفریقای جنوبی صورت گرفت که هنوز تا به امروز این رکورد دست نخورده باقی مانده است. البته چند سالی که آفریقای جنوبی  جایگاه خود را از دست داده است و کشورهایی مانند چین و آمریکا صدر جدول تولید طلا در دنیا را به خود اختصاص داده‌اند؛ اما هیچ‌یک از آن‌ها حتی به رکورد آفریقای جنوبی نزدیک هم نشده‌اند.

تاریخچه طلا در ایران هم همواره پر فراز و نشیب بوده است. ایران در حال حاضر 22 معدن فعال در استان‌های مختلف دارد که در سال حدود 35 هزار و 600 تن سنگ طلا از آن‌ها استخراج می‌کند. در حال حاضر چیزی در حدود 0.2 درصد طلای تولید شده سالیانه در دنیا در ایران تولید می‌شود و از این حیث ما رتبه 46 را در سال 2020 در دنیا به خود اختصاص داده‌ایم.

جنگ جهانی و تاثیر آن روی طلا

دو جنگ جهانی خانمان‌سوز اول و دوم در قرن اخیر باعث ایجاد ویرانی‌های بزرگی در اقتصاد جهانی شد. حد فاصل بین این دو جنگ نیز رکود اقتصادی وحشتناکی در سراسر اقتصادهای بزرگ دنیا شکل گرفت. دهه 1930 را می‌توان اوج این داستان در نظر گرفت. آمریکا یکبار تجربه کنار گذاشتن استاندارد طلا را از سیستم اقتصادی خود داشت و با نتایج ویران‌کننده آن مواجه شده بود. در سال 1919 بار دیگر به سیستم استاندارد طلا روی آورد. اما باز هم تنگنای شدید اقتصادی آن‌ها را مجبور کرد که در دهه 1930 استاندارد طلا را کنار بگذارند. در جریان دو جنگ جهانی نیز آمریکا هوشمندانه از صحنه جنگ فاصله گرفت. نتیجه این سیاست قدرت گرفتن دلار آمریکا در برابر ارزهای اروپایی بود. این اتفاق موجی از انتقال طلا در دنیا را به سوی آمریکا به طمع کسب سود بیشتر روانه کرد. در نتیجه دلار آمریکا بیش از پیش سلطه خود را در سطح دنیا دیکته کرد.

امریکا و طلا

این اتفاق زمینه‌ساز شکل‌گیری یک تغییر بزرگ در تاریخچه طلا بود. آمریکایی‌ها در سال 1978 در نهایت در دوران ریاست جمهوری نیکسون تصمیم گرفتن که استاندارد طلا را برای همیشه از اقتصاد خود حذف کنند. در نتیجه پول فیات تا به امروز مبنا و اساس اقتصاد این کشور و به تبع آن سایر کشورهای دنیا شده است. به هر حال از آن روز به این طرف تاریخچه طلا دستخوش فراز و فرودهای زیادی بوده است. در سال‌های 2008 تا 2010 طلا به‌عنوان مطمئن‌ترین سرمایه برای در امان ماندن از تورم وحشتناک اقتصادی بود اما در سال‌های 2013 به بعد به خاطر رشد اقتصاد آمریکا و ارزش گرفتن دلار، تقاضا برای طلا افت کرد و قیمت آن نیز کاهش یافت.

برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد سرمایه گذاری در بازار طلا این مقاله را بخوانید.

کلام پایانی

تاریخچه طلا خیلی فراتر از آن چیزی است که در این مطلب مطالعه کردید. داستان ما و این فلز گران‌بها پیچ و خم‌های زیادی را تجربه کرده است و به نظر می‌رسد که این ماجرا تا مدت‌ها بعد نیز ادامه داشته باشد. هرچه که بیشتر درباره طلا و تاریخ آن مطالعه کنید، یک نکته برای شما بیش از هر چیزی مشخص می‌شود؛

طلا به‌عنوان یکی از امن‌ترین دارایی‌ها برای حفظ ارزش سرمایه در طول تاریخ بوده است.