علت‌های تفاوت قیمت سکه در بورس و بازار چیست؟

چه‌قدر درباره تفاوت قیمت سکه در بورس و بازار می‌دانید؟ امروزه بازار بورس در کنار بازار آزاد به یکی از مهم‌ترین بستر‌های انجام معاملات بین مردم تبدیل شده است‌ و با افزایش علاقهٔ مردم به انجام کارها به‌صورت آنلاین، محبوبیت بسیاری را نیز کسب کرده است.

 اگر شما هم به خرید و فروش سکه در بورس اقدام کرده باشید، احتمالاً می‌دانید که معمولاً بین قیمت سکه در بورس و بازار آزاد اختلاف وجود دارد و یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌ها برای کسانی که به معاملهٔ سکه روی می‌آورند این است که تفاوت قیمت سکه در بورس و بازار به چه علت است و چه عواملی بر آن تأثیر می‌گذارد؟ برای پاسخ به این سؤالات در ادامهٔ مقاله با ما همراه باشید.

تفاوت سکه بورسی و بانکی چیست؟

بخشی از اختلاف قیمت سکه در بورس و بازار آزاد به تفاوت‌های بین آن‌ها برمی‌گردد؛ بنابراین ابتدا به توضیح مختصری درباره تفاوت سکه بورسی و بانکی و خرید سکه در هر یک از این بازارها می‌پردازیم:

سکه‌های بازار آزاد

بازار آزاد جایی است که سکه به طور مستقیم بین متقاضی و فروشنده خرید و فروش می‌شود به همین خاطر نظارت نهاد‌های قانونی بر آن ممکن است کم‌تر باشد و قیمت در آن بر اساس عرضه و تقاضا تعیین شود. برای خرید سکه از بازار آزاد باید به طلافروشی‌ها یا صرافی‌ها مراجعه کنید. انواع سکه طلا در وزن‌های مختلف وجود دارند که می‌توانید هر یک از آن‌ها را باتوجه‌به بودجهٔ خود در بازار آزاد خریداری کنید یا سکه‌های خریداری شده را به فروش برسانید.

مزایا و معایب خرید سکه در بازار آزاد عبارت‌اند از:

مزایا	معایب
بدون محدودیت بودن تعداد خرید	امکان خرید سکه‌های تقلبی
آسان‌تر بودن خرید و فروش	به روز رسانی قیمتی کند‌تر
قابلیت نقد‌شوندگی بالا	شفاف نبودن روند معاملات

سکه‌های بورسی

سکه‌های بورسی را باید با داشتن کد بورسی و به صورت برگ سهام و به کمک گواهی سپرده سکه در این بازار خریداری کنید. برای دریافت کد بورسی باید ابتدا به سایت سجام مراجعه کرده و با تکمیل و ثبت اطلاعات خود کد بورسی دریافت کنید. پس از آن می‌توانید با استفاده از این کد سکه بورسی بخرید.

تمامی اشخاص حقیقی و بالای ۱۸ سال که دارای کد ملی باشند می‌توانند حداقل یک قطعه و حداکثر تا ۵ قطعه ربع‌سکهٔ طلای بهار آزادی را از بورس کالا خریداری کنند. قیمت هر سکه تمام بهار آزادی نیز در بورس معادل ۱۰ هزار برگه بورسی است. مبلغ جداگانه‌ای تحت عنوان مالیات از متقاضیان خرید سکه از بازار بورس کالا اخذ نمی‌شود؛ بنابراین، همهٔ خریداران اوراق تمام سکه بانک مرکزی از پرداخت مالیات معاف هستند.

البته خرید سکهٔ تمام بهارآزادی نیز در بورس سقف مشخصی دارد و هر شخص با هر کد بورسی می‌تواند نهایتاً ۱۰۰ سکه تمام بهارآزادی که معادل ۱۰ هزار برگهٔ بورسی است را خریداری کند. دسترسی نداشتن به اصل سرمایه در لحظه یکی از معایب خرید سکه در بورس است.

مزایا و معایب خرید سکه در بورس عبارت‌اند از:

مزایا	معایب
قیمت معمولا کمتر از بازار	محدودیت در حجم معاملات
معاملات شفاف و سریع	طولانی بودن زمان تحویل سکه‌های بورسی
اصل بودن سکه‌ها	وجود دامنه نوسانات و محدودیت در خرید
معاف بودن از مالیات

بررسی اختلاف قیمت سکه در بورس و بازار

کارشناسان معمولاً اختلاف قیمت تا حدود ۱ درصد از قیمت سکه بین بورس و بازار را طبیعی می‌دانند. اما چنانچه این اختلاف به ۴-۵ درصد و حتی بیشتر از آن برسد، معمولاً غیرطبیعی محسوب می‌شود. علت‌های تفاوت قیمت در بورس و بازار این موارد هستند:

1. نوسانات قیمت در بازار آزاد سرعت کمتری دارند؛
2. عرضه و تقاضا قیمت سکه در بورس را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد؛
3. هزینه‌های پنهان در معاملات سکه در بازار آزاد بیشتر است؛
4. نقدینگی سکه در بازار آزاد بیشتر است؛
5. در بازار آزاد سکه‌های متنوع‌تری عرضه می‌شود؛
6. در برخی از موارد قیمت سکه در بورس توسط بانک‌های خزانه‌دار تغییر می‌کند؛
7. کم بودن ظرفیت بانک‌های خزانه‌دار نیز می‌تواند باعث اختلاف قیمت شود.

شاید گاهی تفاوت چشمگیری در قیمت سکه بین بورس و بازار مشاهده نشود و این تفاوت به نظر بی‌اهمیت باشد، اما در خرید و معاملهٔ تعداد بالای سکه، حتی این تفاوت اندک نیز می‌تواند سود یا ضرر بسیار زیادی را حاصل شود. همچنین این تفاوت قیمت تأثیر زیادی بر تعادل بازار و اقتصاد کشور خواهد داشت. 

در بخش بعدی هر یک از این موارد را دقیق‌تر توضیح می‌دهیم.

سرعت کمتر معاملات سکه در بازار آزاد

اولین دلیل که گاهی باعث بیشتر بودن قیمت سکه در بازار آزاد می‌شود، این است که معمولاً فروشندگان در بازار نسبت به کاهش قیمت‌ها مقاومت بیشتری دارند و قیمت در این بازار با سرعت کمتری نوسان پیدا می‌کند؛ اما در بورس، هم افزایش و هم کاهش قیمت‌ها با سرعت و سهولت بیشتری صورت می‌گیرد. در واقع به‌طورکلی انجام معاملات و تغییر قیمت‌ها در بورس بسیار سریع‌تر است و زمان نسبتاً زیادی لازم است تا این تغییرات به بازار آزاد و معاملات سنتی برسند.

تاثیر پذیری بیشتر بورس از عرضه و تقاضا

به‌طور کلی بازار بورس بسیار بیشتر از بازار آزاد متأثر از تصورات مردم و هیجان‌های موجود در جامعه است. چنانچه موجی از تصورات مختلف حتی به‌غلط بین مردم ایجاد شود، می‌تواند تقاضا را در بورس تحت‌تأثیر قرار دهد و به‌این‌ترتیب بر قیمت طلا و سکه اثر بگذارد. این در حالی است که قیمت سکه در بازار آزاد بیشتر تحت تاثیر نوسان‌گیری است.

برای مثال چنانچه موجی از این تفکر که قیمت سکه روبه‌افزایش است بین مردم ایجاد شود، با هجوم آن‌ها به بورس و افزایش تقاضا، فروشندگان قیمت بالاتری را برای سکه در نظر می‌گیرند و به‌این‌ترتیب قیمت طلا و سکه در بورس بیشتر از بازار آزاد محاسبه خواهد شد. اگر چه این مسئله در بازار آزاد هم رخ می‌دهد، اما به علت سهولت دسترسی مردم به بورس، بازار بورس را بیشتر تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. 

وجود هزینه‌های پنهان و شفاف نبودن معاملات بازار

گفتیم که خرید سکه در بورس از شفافیت بیشتری برخوردار است و روند معاملات در آن به صورت دقیق ثبت می‌شوند. از سویی در بورس نیازی به پرداخت مالیات نیست، هرچند لازم است کارمزد مشخصی بپردازید؛ اما در بازار سکه به خاطر نبود شفافیت کافی در معاملات ممکن است هزینه‌های پنهانی به قیمت نهایی سکه اضافه شود و همین عامل باعث تفاوت قیمت سکه در بورس و بازار شود.

میزان نقدشوندگی بیشتر در بازار

به نقل از Investopedia، دانش‌نامه معتبر سرمایه‌گذاری، نقدشوندگی به معنای سهولت تبدیل یک دارایی یا اوراق بهادار به وجه نقد، بدون تاثیر بر قیمت آن در بازار است. در بازار آزاد معاملات خرید و فروش سکه به صورت لحظه‌ای انجام می‌شود و به همین خاطر نقدینگی سکه در بازار آزاد بسیار بالاتر است؛ این بالاتر بودن نقد شوندگی باعث به وجود آمدن اختلاف قیمت سکه در بورس و بازار می‌شود.

تنوع بیشتر سکه‌ها در بازار آزاد

خرید طلا در بورس در قالب سکه‌های تمام بهار آزادی و ربع سکه انجام می‌‌شود؛ در حالی که در بازار آزاد می‌توانید انواع متنوع‌تری از سکه‌های بانکی، غیر بانکی و پهلوی را در اشکال ربع، نیم، تمام‌بهار و موارد دیگر پیدا کنید. این تنوع بیشتر می‌تواند در اختلاف قیمت سکه بانکی و بورسی موثر باشد.

نقش بانک‌های خزانه‌داری در تفاوت قیمت سکه

گاهی مقصر اصلی در افزایش قیمت سکه در بازار بورس نسبت به بازار آزاد، بانک‌های خزانه گواهی سپرده سکه طلا هستند که اختلاف قیمت سکه در بورس و بازار را به بیش از ۷-۸ درصد قیمت سکه می‌رسانند. در واقع وظیفهٔ این بانک‌ها صرفاً انبارداری و نگهداری از سکه‌های طلا است که در مقابل آن کارمزد نیز دریافت می‌کنند.بنابراین، نباید نقشی در خرید‌وفروش و در نتیجه تاثیری بر قیمت سکه در بازار بورس داشته باشند. 

تا کنون چندین بار شاهد این بوده‌ایم که قیمت سکه در بازار بورس بیشتر از بازار آزاد محاسبه شده است. علت این امر بیش از همه حضور این بانک‌ها در بازار بورس و اقدام آن‌ها به خرید سکه با مبلغی بیشتر از بازار آزاد است. در نتیجه مردم سکه را از صرافی‌ها خریداری کرده و در بازار بورس عرضه می‌کنند. به‌این‌ترتیب قیمت سکه در بازار بورس افزایش پیدا می‌کند. این روند هیچ تاثیر مثبتی بر بازار ندارد و باعث آسیب به اقتصاد و افزایش دلالی می‌شود.

کم بودن ظرفیت نگهداری سکه در بانک‌های خزانه دار

دلیل بعدی تفاوت قیمت سکه در بورس و بازار، تعداد کم بانک‌های خزانه‌داری در بورس است. چنانچه بانک‌های بیشتری برای خزانه‌داری در بورس اعلام آمادگی کنند، تعادل بیشتری بین قیمت سکه طلا در بورس و و بازار آزاد ایجاد خواهد شد. افزایش ظرفیت این بانک‌ها نیز راهکار دیگری است که می‌تواند مؤثر واقع شود. چرا که در این صورت امکان انجام حجم بیشتری از معاملات وجود دارد و به‌این‌ترتیب از نوسانات قیمت در بازار جلوگیری خواهد شد.

تاثیر تفاوت قیمت سکه در بورس و بازار چیست؟

افزایش اختلاف قیمت در بورس و بازار، گاهی می‌تواند باعث کوچک‌تر شدن حباب سکه شود و حتی روی کاهش کلی قیمت‌ها تأثیر داشته باشد. به‌عنوان‌مثال، چنانچه قیمت سکه در بورس بسیار کمتر از بازار باشد، مردم برای خرید سکه به بورس هجوم آورده و تعادل قیمت سکه به هم می‌ریزد؛ بنابراین با افزایش قیمت سکه در بورس این تعادل به بازار برخواهد گشت.

همچنین گاهی اختلاف قیمت بسیار کم‌ بین بازار آزاد و بورس نیز ممکن است مردم را به سمت خرید سکه و طلا از بورس هدایت کند. چرا که همان‌طور که گفته شد خرید از بورس بسیار ساده‌تر و سریع‌تر از خرید حضوری است؛ بنابراین این مورد نیز می‌تواند باعث برهم‌زدن تعادل بازار شود. در این شرایط نیز بهترین راه‌حل موجود افزایش قیمت سکه در بورس است.

بنابراین، بسته به شرایط موجود در جامعه ممکن است هر یک از این حالت‌ها برای ایجاد تعادل در بازار بهترین حالت باشد. به‌این‌ترتیب، بررسی قیمت سکه در بازار بورس و بازار آزاد بسیار پیچیده است و عوامل زیادی بر قیمت سکه در این بازارها تأثیرگذار هستند که بیان همهٔ آن‌ها را از گنجایش این مقاله خارج است.

سخن پایانی

در این مقاله از طلاین ابتدا تفاوت سکه بورسی و بانکی را بررسی کردیم و سپس به عوامل بسیاری بر قیمت سکه در بازار و بورس اثرگذار هستند پرداختیم. دیدیم که خود این بازار‌ها نیز از یکدیگر تاثیر می‌پذیرند و بسته به شرایط موجود ممکن است افزایش یا کاهش اختلاف قیمت بین بورس و بازار آزاد، شرایط را بهتر کند.

مهم‌ترین عواملی که بر تفاوت قیمت سکه در بورس و بازار اثرگذار هستند شامل سرعت کمتر معاملات در بازار آزاد، تأثیر شدید بورس از انتظارات جامعه، مزیت‌های بورس نسبت به بازار، دخالت بانک‌های خزانه‌داری و عدم کفایت تعداد بانک‌های خزانه‌داری است. چنانچه سؤال دیگری در ارتباط با تفاوت قیمت سکه در بورس و بازار دارید می‌توانید آن را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول: