انواع مالیات بر درآمد چیست و چند درصد است؟

مالیات بر درآمد یک مالیات مستقیم است که دولت به طور مستقیم از اشخاص موضوع مالیات اخذ می‌کند. هر ساله اشخاص مشمول مالیات موظف هستند درآمد خود را به سازمان امور مالیاتی اعلام کنند و بر اساس آن مالیات بپردازند.در این نوشته از طلاین به شما خواهیم گفت انواع، نحوه محاسبه و درصد مالیات بر درآمد چیست. با ما همراه باشید.

مالیات بر درآمد چیست؟

مالیات بر درآمد (Income Tax): مالیاتی است که مطابق با آن درصدی از درآمد مالیات‌دهندگان توسط دولت اخذ می‌شود. اکثر مشاغل، اشخاص حقیقی، کسب‌وکارها و شرکت‌ها باید طبق قانون مالیات بر درآمد بپردازند. 

مالیات بر درآمد از آمریکا آغاز شد. زمانی که در قرن ۱۸ این کشور برای پرداخت بدهی ۱۰۰ میلیون‌دلاری حاصل از جنگ به اخذ مالیات بر درآمد روی آورد. بعد از جنگ، این مالیات لغو شد؛ اما در قرن بیستم این موضوع مطرح شد و کشورهای مختلف اقدام به تصویب قانون مالیات برای اخذ مالیات بر درآمد اشخاص جامعه نمودند. در ایران با تصویب قانون مالیات مستقیم، اخذ مالیات بر درآمد هم رسمی شد. 

انواع مالیات بر درآمد چیست؟

مالیات بر درآمد انواع مختلفی دارد:

1. مالیات بر درآمد مشاغل: اشخاصی که به مشاغل مختلف موضوع قانون مالیات‌های مستقیم اشتغال دارند، باید طبق این قانون مالیات بر درآمد مشاغل خود را بپردازند. 
2. مالیات بر درآمد املاک: این مالیات نسبت به درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی ناشی از واگذاری حقوق خود نسبت به املاک خود اعمال می‌شود. موضوع این مالیات چند گروه هستند: مالیات بر اجاره املاک و مستغلات؛ مالیات بر نقل‌وانتقال املاک؛ مالیات بر مستغلات خالی از سکنه؛ مالیات بر درآمد املاک سرقفلی.
3. مالیات بر درآمد کشاورزی: درآمد اشخاص حقوقی که ناشی از کشاورزی، دامپروری، پرورش ماهی و زنبورعسل و پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، احیای مراتع و جنگل‌ها، باغات است، از پرداخت مالیات معاف‌اند.
4. مالیات بر درآمد اتفاقی: درآمد نقدی و غیرنقدی که به طور بلاعوض، معاملات محابانی، به‌عنوان جایزه یا هر طریق دیگر ایجاد شود مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی‌اند.

هم‌چنین اگر شرکت‌ها و اشخاص حقوقی سودده باشند باید ۲۵ درصد آن را به‌عنوان مالیات بپردازند. 

مالیات بر درآمد حقوق چیست؟

بر اساس این مالیات تمامی حقوق‌بگیران باید مالیات خود را پرداخت کنند. طبق ماده ۸۲ قانون مالیات‌های مستقیم:

«درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر (اعم از حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران بر حسب مدت یا کار انجام‌یافته به طور نقد یا غیرنقد تحصیل می‌کند، مشمول مالیات بر حقوق است.»

قابل‌ذکر است که وظیفه کسر و برداشت مالیات بر درآمد حقوق بر عهده کارفرما است. 

شاید این نوشته هم برای شما مفید باشد: مالیات بر ارزش افزوده چیست

مالیات بر درآمد مشاغل چیست؟

مالیات بر درآمد مشاغل شامل تمامی مشاغل و اشخاص حقیقی که در ایران کار می‌کنند، می‌شود. در واقع اگر شما به‌عنوان وکیل، پزشک، مغازه‌دار یا هر شغل دیگری فعالیت می‌کنید مشمول مالیات بر درآمد مشاغل هستید. مودیان مالیاتی، مالیات بر درآمد مشاغل موارد زیر هستند:

• کسبه
•  اصناف
•  پیشه‌وران
•  صنعت گران 
•  کسبه، اصناف، پیشه‌وران، صاحبان حرف، صاحبان کارخانه‌ها، کارگاه‌های تولیدی که به‌صورت شخص حقوقی کسب درآمد می‌کنند
• کسب درآمد از طریق مشارکت مدنی

طبق ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم صاحبان مشاغل در سه گروه مشمول مالیات می‌شوند:

1. گروه الف: صاحبان مشاغلی که طبق قانون مالیات‌های مستقیم باید فعالیت‌های شغلی خود را در دفاتر روزنامه و کل ثبت کنند.
2. گروه ب: صاحبان مشاغلی که طبق قانون مالیات‌های مستقیم باید فعالیت‌های شغلی خود را در دفاتر درآمد و هزینه ثبت کنند.
3. گروه ج: صاحبان مشاغلی که مشمول دو گروه بالا نیستند و باید خلاصه وضعیت درآمد و هزینه خود را طبق نمونه‌های تعیینی سازمان امور مالیاتی نگهداری کنند.

آخرین‌مهلت تسلیم اظهارنامه مالیات بر درآمد مشاغل

برای تسلیم اظهارنامه مالیات بر درآمد مشاغل هر شخص باید از طریق درگاه ملی مالیات نسبت به ثبت اظهارنامه خود اقدام کند. مهلت ثبت اظهارنامه مالیاتی: 

• برای اشخاص حقیقی تا ۳۱ خرداد ماه هر سال است.
• برای اشخاص حقوقی ۳۱ تیرماه هر سال است. 

درصورتی‌که اظهارنامه خود را در زمان مقرر ثبت نکنید برابر با ۳۰% مبلغ مالیاتی که باید پرداخت کنید، جریمه می‌شوید.

نحوه محاسبه و درصد مالیات بر درآمد 

درصد مالیات بر درآمد یک نرخ ثابت ندارد. بلکه بسته به هر دسته‌بندی نرخ مالیاتی متفاوت است. به‌طورکلی نرخ مالیاتی می‌تواند ثابت باشد یا تصاعدی:

نرخ مالیاتی ثابت برای هر میزان درآمدی ثابت است. در واقع افزایش یا کاهش درآمد در نرخ اعمالی تأثیری ندارد. مثل مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی که نرخ ثابت آن ۲۵ درصد است.

نرخ مالیاتی تصاعدی به شکل پلکانی دارای نرخ‌های افزایشی است به‌طوری‌که: 

• درآمد زیر ۳۹ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان معاف از مالیات
• درآمد تا ۲۰۰ میلیون تومان اول نرخ ۱۵ درصد
• درآمد تا ۲۰۰ میلیون تومان دوم نرخ ۲۰ درصد
• مابقی درآمد با نرخ ۲۵ درصد 

مثال محاسبه درصد مالیات بر درآمد

برای درک بهتر نحوه محاسبه فرض کنید یک سوپرمارکت در سال ۱۴۰۲، ۱۰۰ میلیون تومان درآمد داشته است. هزینه مغازه و حقوق فروشنده ۶۰ میلیون تومان بوده است؛ بنابراین سود سوپرمارکت و ۴۰ میلیون تومان بوده که ۳۹ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان آن مشمول معافیت مالیاتی گردیده. در نهایت ۴۰۰ هزار تومان با نرخ ۱۵ درصد مشمول مالیات بر درآمد شده است. 

سامانه آنلاین مالیات بر درآمد

سامانه آنلاین مالیات بر درآمد my.tax.gov.ir است که توسط سازمان امور مالیاتی راه‌اندازی شده است. برای ثبت اظهارنامه مالیات بر درآمد باید از طریق این سامانه اقدام شود. 

ما در این مقاله به بررسی مالیات بر درآمد پرداختیم. به طور خلاصه با انواع مالیات بر درآمد، نحوهٔ محاسبه مالیات بر درآمد و سامانه ثبت اظهارنامه مالیات بر درآمد آشنا شدید. اگر می‌خواهید با دیگر مفاهیم بازار مالی آشنا شوید، به این نوشته سر بزنید: اصطلاحات رایج بازار مالی چیست

سؤالات متداول: